20 yaş dişleri, alt ve üst çenede en arka kısımda bulunan üçüncü azı dişleridir. Çoğu kişide bu dişler 17 ile 25 yaş arasında görülmeye başlar. Ancak her bireyde aynı şekilde çıkmaz; kimilerinde düzgün bir şekilde sürer ve hiç sorun yaratmazken, kimilerinde çene yapısına uyum sağlayamayarak problem oluşturabilir. İşte bu noktada çekim ihtiyacı gündeme gelir.
Bir 20 yaş dişinin çekilmesi gerektiğini gösteren bazı durumlar vardır. Örneğin tekrarlayan diş eti iltihaplanmaları, şiddetli ağrı, dişte veya komşu ikinci azıda çürük oluşması, kist ya da tümör gibi patolojik bulguların ortaya çıkması çekim için önemli nedenlerdir. Ayrıca dişin yanlış pozisyonda çıkarak yanındaki dişlere baskı yapması, ortodontik tedavi planlarını bozması ya da çiğneme fonksiyonunu olumsuz etkilemesi de çekimi zorunlu kılabilir.
Buna karşılık, çene kemiği içinde tamamen gömülü olan ve hiçbir belirti göstermeyen 20 yaş dişleri için rutin olarak çekim yapmak her zaman gerekli değildir. Bu tür dişler belirli aralıklarla klinik ve radyografik kontrollerle takip edilebilir. Yani asıl belirleyici nokta, dişin kişide sorun oluşturup oluşturmadığıdır.
Gömülü 20 Yaş Dişi Ne Zaman Alınmalıdır?
20 yaş dişleri çoğu zaman çene kemiğinde yeterli alan bulamadıkları için gömülü kalabilir. Gömülü dişler, diş etinin altında veya tamamen kemik içerisinde kalarak normal pozisyonuna ulaşamaz. Bu durumda dişler hiçbir belirti vermeyebilir ya da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Gömülü dişin çekilmesi gereken başlıca durumlar şunlardır:
- Tekrarlayan diş eti iltihapları (perikoronitis)
- Komşu ikinci azı dişinde çürük veya kemik kaybı
- Diş köklerinde erime (rezorpsiyon)
- Kist veya nadiren tümör oluşumu
- Ortodontik tedavi veya protez planlarını engellemesi
Özellikle perikoronitis, gömülü 20 yaş dişlerinin en sık görülen sorunlarından biridir. Dişin üzerine kısmen kapalı kalan diş eti, yiyecek artıkları ve bakteriler için bir yuva haline gelir. Bu da ağrı, şişlik, ağız açmada zorluk ve bazen ateş gibi şikâyetlere yol açabilir. Enfeksiyon tedavi edilmezse boyun bölgesine kadar yayılabilir. Tekrarlayan vakalarda kalıcı çözüm, dişin çekilmesidir.
Cerrahi müdahaleden önce detaylı görüntüleme yapılır. Alt çenedeki dişler sinire, üst çenedeki dişler ise maksiller sinüse yakın olabilir. Bu nedenle dişin açısı, kök yapısı ve çevre dokularla ilişkisi dikkatle değerlendirilir. Böylece operasyon hem güvenli hem de kontrollü bir şekilde planlanır.
20 Yaş Dişinin Çene Yapısına Etkisi Ne Zaman Sorun Olur?
Toplumda yaygın bir inanış, 20 yaş dişlerinin ön dişlerde çapraşıklığa sebep olduğudur. Ancak yapılan bilimsel araştırmalar, bu iddianın kesin olmadığını gösterir. Ön dişlerdeki sıkışıklık genellikle büyüme ve gelişim, genetik yatkınlık, çene boyutları veya ortodontik tedavi sonrası koruyucu plakların kullanılmaması gibi birçok farklı faktörün birleşiminden kaynaklanır.
Yine de 20 yaş dişleri tamamen masum sayılmaz. Özellikle gömülü veya yarı gömülü olanlar, komşu ikinci azı dişin arka yüzeyinde çürük ve diş eti problemlerine yol açabilir. Bu durum fark edilmezse zamanla ikinci azı dişin kaybına kadar gidebilecek sorunlar gelişebilir. Bu yüzden 20 yaş dişlerinin çene yapısına olan etkisi, düzenli kontrollerle takip edilmeli ve şüpheli bir durumda erkenden müdahale edilmelidir.
20 Yaş Dişi Ortodontik Tedaviyi Olumsuz Etkiler Mi?
Ortodontik tedavi gören kişilerde en çok merak edilen sorulardan biri de 20 yaş dişlerinin dişlerin tekrar bozulmasına neden olup olmadığıdır. Uzun süre diş teli kullanan ve düzgün dişlere kavuşan bir hasta, ileride 20 yaş dişleri çıkınca bu düzenin bozulmasından endişe edebilir.
Bilimsel bulgular, 20 yaş dişlerinin tek başına dişlerde çapraşıklığa yol açmadığını gösteriyor. Tedavi sonrası nüks dediğimiz dişlerin yeniden bozulması, çoğunlukla retainer kullanılmaması, çene yapısındaki doğal değişiklikler ve genetik etkenlerden kaynaklanıyor. Yani 20 yaş dişlerinin varlığı, ortodontik tedaviyi doğrudan bozmaz.
Ancak şu da unutulmamalıdır: Eğer diş gömülü şekilde duruyorsa ve komşu dişlere baskı yapıyorsa, bu durum periodontal sorunlara yol açabilir. Böyle bir tablo ortaya çıkarsa, ortodontist veya cerrah dişin çekilmesini önerebilir.
20 Yaş Dişi Çekilmezse Ne Gibi Riskler Oluşur?
20 yaş dişlerinin tedavi edilmediğinde yol açabileceği en yaygın sorunlardan biri perikoronitistir. Bu iltihap, ağızda ağrı, şişlik, yutkunma güçlüğü ve bazen ağız açmada kısıtlılık şeklinde kendini gösterir. Tedavi edilmediğinde enfeksiyonun boyun ve çene bölgesine yayılması mümkündür. Bu da ciddi sağlık riskleri doğurur.
Bir diğer önemli risk ise komşu ikinci azı dişin zarar görmesidir. Yarı gömülü 20 yaş dişlerinin çevresinde oluşan bakteriyel plak, ikinci azının arka yüzeyinde çürük ve kemik kaybına neden olabilir. Ayrıca gömülü dişlerin etrafında kist oluşma ihtimali vardır. Bu tür kistler diş köklerini zayıflatabilir, çene kemiğinde harabiyete neden olabilir.
Bu nedenle 20 yaş dişlerinin düzenli aralıklarla kontrol edilmesi son derece önemlidir. Başlangıçta küçük ve fark edilmeyen problemler zamanla daha karmaşık hale gelebilir ve tedavi sürecini zorlaştırabilir. İhmal edilen dişler hem ağız sağlığını hem de günlük yaşam konforunu olumsuz etkileyebilir. Düzenli muayeneler sayesinde bu riskler erkenden fark edilerek daha basit ve hızlı bir şekilde çözülebilir.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır.
Tanı ve tedavi için mutlaka hekimine başvurmalısın.